Beleid koloniale collecties

Koloniale collecties zijn heel verschillend, ook als het gaat om de wijze waarop ze zijn verkregen. Onderzoek in samenwerking met de herkomstlanden naar de geschiedenis van objecten kan licht werpen op de herkomst ervan.

In 2020 verscheen Koloniale collecties en erkenning van onrecht, het advies van de Raad van Cultuur, over hoe om te gaan met objecten uit koloniale context. De aanbevelingen uit dit advies zijn gebaseerd op de erkenning van historisch onrecht en de bereidheid om dit onrecht zoveel mogelijk te herstellen. Deze aanbevelingen nam de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over in haar Beleidsvisie collecties uit een koloniale context (januari 2021). In juli 2022 werd dit opgevolgd door een brief aan de Tweede Kamer over de implementatie van deze beleidsvisie.

Het uitvoeren van het beleid loopt langs drie lijnen:

1. De samenwerking met de herkomstlanden van de cultuurgoederen is een absolute voorwaarde.
2. De behandeling van een verzoek tot teruggave van een object.
3. Ondersteuning van herkomstonderzoek.

De samenwerking met de herkomstlanden

Herkomstlanden zien goed samenwerken en het betrekken van ieders kennis als basis voor een zorgvuldige omgang met collecties uit koloniale context. Nederland onderschrijft dit. Hierbij gaat het om samenwerking op het gebied van musea en collecties, bijvoorbeeld door het uitwisselen van onderzoekers, studenten en museumprofessionals.

Behandeling van een verzoek tot teruggave

Een land van herkomst kan een verzoek indienen tot teruggave van een object uit koloniale context. Als het om objecten uit de Rijkscollectie gaat dan is de Staatssecretaris namens de Staat eigenaar van deze objecten en besluit de Staatssecretaris over teruggave. De Staatssecretaris vraagt hiervoor advies aan de onafhankelijke Commissie Koloniale Collecties. Ook veel gemeenten, provincies en universiteiten zijn eigenaren van collecties die zijn verkregen in een koloniale context. Deze eigenaren kunnen via OCW advies over teruggaveverzoeken aanvragen bij de Commissie. Voor het reglement van de Commissie en de uitgebrachte adviezen, bekijk hun website op: https://commissie.kolonialecollecties.nl/.

Ondersteuning herkomstonderzoek

De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van herkomstonderzoek ligt bij de instelling die het object beheert. Om de inzet op herkomstonderzoek in Nederland te bevorderen, is er een samenwerkingsverband opgezet van vijf organisaties in Nederland met veel expertise op het gebied van koloniale collecties.